Verzuim, sancties, en gebrek aan motivatie
Volgens dit artikel in De Telegraaf lopen gemeenten en taalscholen tegen hoge verzuimcijfers aan bij inburgeringscursussen. Sommigen spreken zelfs van ‘spijbelgedrag’. Begrijpelijk dat dit zorgen oproept, maar misschien moeten we dieper kijken. Wat als het probleem niet ligt bij de cursist, maar bij het aanbod dat hen onvoldoende perspectief biedt?
"In 2023 haalde slechts 47% van de inburgeraars binnen drie jaar het vereiste taalniveau B1." (CBS, 2024)
‘Spijbelen’ of afhaken bij irrelevantie?
In veel taallessen staan nog steeds de zinnen als "Ik ga naar de markt" centraal. Maar in het leven van de cursist gaat het om solliciteren, je ziekmelden, je kind inschrijven op school of communiceren met collega’s in de zorg. Waarom zouden cursisten trouw elke dag verschijnen als ze de lesinhoud niet kunnen verbinden aan hun werkelijkheid?
"Leren in context van werk verhoogt retentie en taaltransfer significant, vooral bij NT2-leerders met lage onderwijservaring." (Schoonen & Verhallen, UvA, 2020)
De Duitse aanpak: taalles is vakles
In Duitsland zijn Berufssprachkurse (taalcursussen voor beroepen) gekoppeld aan zorg, techniek, horeca of transport. Cursisten leren niet eerst een algemeen taalniveau, maar leren taal direct binnen hun toekomstige werkcontext. Dit leidt tot meer betrokkenheid, betere opkomst en snellere doorstroom.
"De combinatie van taal en beroep zorgt voor een hogere opkomst en snellere werkintrede." (BAMF, Duitsland, 2021)
Nederland begint met vergelijkbare experimenten zoals de Praktijkroute, Vaktaal+ en taal op de werkvloer, maar de reguliere inburgering loopt daar nog sterk bij achter.
De gemeente Utrecht wordt in het artikel genoemd als koploper in de aanpak van verzuim. Ze werken met casemanagers, brengen structuur aan. Een mooie stap. Maar wie verder kijkt, ziet ook daar dezelfde lesmethodes, erg weinig ruimte voor maatwerk, weinig verbinding met werk, toekomst of ambities. Het zijn niet de agenda’s of sancties die motiveren, maar inhoud die ertoe doet.
Ramadan, mantelzorg en stress: meer dan smoesjes
In het artikel wordt verzuim tijdens de ramadan of wegens familieomstandigheden soms weggewuifd als excuusgedrag. Maar wie met inburgeraars werkt, weet beter. Veel cursisten combineren taallessen met werk, nachtdiensten, mantelzorg of psychisch herstel. De stress is vaak structureel.
En laten we eerlijk zijn: hoeveel gemotiveerde Nederlandse volwassenen zouden zelf vrijwillig elke dag in een klaslokaal zitten dat hen niet verder helpt in hun leven of loopbaan?
Sancties helpen niet, perspectief wel
Het artikel meldt dat bestraffen moeilijker wordt onder het nieuwe stelsel. En terecht. Straffen zonder alternatieven leiden vooral tot afhaken. Wat nodig is, is een systeem dat vertrouwen geeft en perspectief biedt. Deci en Ryan stellen dat motivatie ontstaat uit drie psychologische basisbehoeften: autonomie, competentie en verbondenheid.
"Motivatie groeit wanneer mensen ervaren dat hun inspanning leidt tot herkenning en vooruitgang, niet tot afrekening." (Zelfdeterminatietheorie, Deci & Ryan)
In andere woorden: motivatie ontstaat wanneer mensen merken dat hun inzet verschil maakt. Dat ze dichter bij werk komen. Dat hun taalgebruik groeit in situaties die ertoe doen. Niet wanneer ze worden afgestraft voor het missen van een les die hen toch niets leert.
Geef betekenis, geen straf
Inburgering is bedoeld om mensen sterker te maken, zelfstandiger, onderdeel van de samenleving. Maar dat lukt alleen als we hun tijd serieus nemen. De keuze is aan ons: blijven we klagen over ‘spijbelaars’, of bouwen we aan cursussen die mensen willen volgen?
Wie wil dat inburgeraars meedoen, moet ze iets bieden waar ze zich in herkennen. Taalonderwijs met perspectief, gericht op vaktaal die voorbereidt op werk en actieve deelname aan de samenleving.
